برخی از اختلالات روانی ، در نخستین نگاه ، چندان جلب نظر نمی کنند و نشانه های آن چنان آشکار نیست که هر کس متوجه وجود بیماری در فرد شود . شخص بیمار هم ، از بیماری خویش آگاه نیست و ذهنیت و رفتارهای خویش را مناسب می پندارد اما این اختلالات موجب ناراحتی و مشکلات فراوانی برای اطرافیان بیمار و سبب ناکامی ها و شکست های متعدد برای خود بیمار می شود .

مهم ترین ویژگی همه انواع « اختلالات شخصیت » عبارت است از : ذهنیت انعطاف ناپذیر و رفتارهای محدود که در این مورد فرد مبتلا در برابر همه رویدادها و مسائل متنوع زندگی رفتارهای بی انعطافی را نشان می دهد که عموما به شکست او می انجامد،هرچند که از ظرفیت هوشی کافی برخوردار است . اگر چه اطرافیان وی سریعا به نابه هنجار بودن دیدگاه و رفتار فرد مبتلا پی می برند ، اما او خود و جنبه های شخصیتی اش را سالم و طبیعی می پندارد و صلاح اندیشی دیگران را ناشی از ناآگاهی و یا سوءنیت آنان می انگارد .

تشخیص اختلالات شخصیتی را از 18 سالگی به بعد می توان مطرح کرد و این سنی است که در آن شخصیت شکل گرفته است . این اختلالات بسیار شایع هستند و نزدیک به 10 درصد کل جمعیت بالای 19 سال به یکی از انواع آن و یا بیش از یک نوع آن مبتلا هستند و نسبت کلی زنان و مردان مبتلا برابر است .

می توانیم اختلالات شخصیتی را در سه گروه عمده جای دهیم که هر یک از این گروه ها نیز به انواعی تقسیم می شوند :

الف - گروه عجیب و غیر عادی شامل اختلالات شخصیتی بدبین ( پارانوئید ) ، گسیخته وار ( اسکیزوئید ) ، گسیخته گون (اسکیزوتایپال ) .

ب - گروه نمایشی و هیجانی شامل اختلالات شخصیتی نمایشی ( هیستریونیک ) ، خودشیفته (نارسیتیک ) ، مرزی (بوردرلاین ) ، ضداجتماعی (آنتی سوشیال ) .

ج - گروه مضطرب ، خلقی و ترسان شامل اختلالات شخصیتی اجتنابی ، وابسته ، وسواسی - اجباری ، پرخاشگری نافعال و افسرده .

این عوامل دو دسته اند :

یکی علل زیست شناختی است که تحت عنوان گرایش ذاتی و سرشت هم مورد بحث قرار می گیرد و می توان به مسائل ژنتیک و ارث ، ضربه به جمجمه قبل یا حین تولد ، زایمان های طولانی و سخت و التهاب و تورم اشاره کرد .

دوم ، علل روانی - اجتماعی است که ناشی از محیط پرورشی و تربیتی نامناسب است . از مهم ترین علل روان شناختی اختلالات شخصیتی می توان به موارد زیر اشاره کرد . فقدان یا غیبت پدر و مادر و یا یکی از آن دو و تماس های اجتماعی محدود ، برآورده نشدن نیازهای بنیادی کودک همچون عشق ، تفاهم ، احترام ، امنیت و موفقیت .

این عوامل باعث می شود کودک نتواند هویت مثبت مبتنی بر سازگاری اجتماعی کسب کند و حتی موجب می شود ، کودک هویت منفی پیدا کند و تبدیل به فردی رنجیده ، طغیانگر و ضد اجتماعی شود . بنابراین انواع شخصیت های غیر طبیعی بسیار است .